Hielspoor en peesplaatklachten
Vaak hoor ik van een cliënt dat hij of zij blijkbaar te maken heeft met hielspoor. Iets wat in de volksmond en door de huisarts gauw wordt genoemd. In ieder geval is er sprake van een pijnklacht met wat zwelling aan de onderzijde van de voet globaal daar waar de peesplaat (voetgewelfband) hecht aan het hielbeen. Deze diagnose is meestal echter niet juist. Een zuivere hielspoor is een uitgroeisel van botweefsel aan het hielbeen in de vorm van een kromme doorn. Dit is met een röntgenfoto of echografie zichtbaar te maken. Als er geen duidelijke hielspoor is vast te stellen is er eerder sprake van een peesplaatontsteking (fascitis plantaris) met eventueel een (gedeeltelijke) ruptuur. Vaak is er echter eerder sprake van een irritatie en overrekking van de peesplaat dat overigens wel kan uitmonden uiteindelijk tot een peesplaatontsteking en zelfs een echte hielspoor. In een dergelijke situatie heeft men te lang doorgelopen met de klachten.
Het gevolg van de pijnklachten is dat we minder prettig lopen, de gehele functie van de voet en enkel wordt aangedaan en verdere bewegingsbeperking ontstaat. Klachten in de kuit, knie en bilstreek kunnen uiteindelijk ook optreden. In de ochtend zijn de klachten vaak het meest aanwezig, door beweging neemt het dan vaak geleidelijk wat af maar bij te lang bewegen neemt het ook weer toe.
Anatomie
Het hielbeen (calcaneus) is het achterste en onderste bot in de voet. Het heeft een belangrijke functie bij het lopen en staan. Op de afbeelding zie je de rechtervoet gezien vanuit de binnenkant. De peesplaat of plantaire fascie is een stugge platte pees die ontspringt aan de voorzijde van het hielbeen en naar de tenen toe loopt en hier waaiervormig hecht aan de middenvoetsbeentjes. De peesplaat ondersteunt het voetgewelf (boog van de voet) waardoor we krachtig kunnen afzetten tijdens hardlopen en springen. Door ons lichaamsgewicht heeft het voetgewelf de neiging om door te zakken. Dit wordt tegengewerkt door onder andere de peesplaat maar ook andere banden en spieren in de voet. Het bandapparaat is onvermoeibaar en heeft een grotere weerstand dan spieren. Het weerstandsvermogen veranderd niet. Wanneer het bandapparaat echter is uitgerekt zal het zijn oude vorm niet meer vanzelf terugkrijgen.
Oorzaak hielspoor en peesplaatklachten
Klachten aan de peesplaat uiten zich meestal bij de aanhechting van de pees aan het hielbeen. Een (te) grote trekkracht ter plaatse van de aanhechting aan het hielbeen is meestal de oorzaak. De trekkrachten aan deze pees kunnen door afwijkingen in de voetstand of door gebruik van verkeerde schoenen te groot worden. Lopen op ongelijkmatig of hard terrein is eveneens een factor. De klachten komen vaak voor bij hardlopers en wandelaars. De pijnklacht kan plotseling ontstaan door een scheuring in de peesplaat of geleidelijk over meerdere dagen of weken.
De te grote trekkracht op de pees kan meerdere oorzaken hebben:
- Schoenen die het voetgewelf onvoldoende steun geven hetgeen een probleem vormt bij te hoge belastingen;
- Schoenen met te harde zolen;
- Voeten die van zichzelf al wat zijn doorgezakt en naar binnen toe kantelen (overpronatie). Het voetgewelf zakt hierbij dus in en de tenen worden extra gespreid. Gevolg is dat de peesplaat extra wordt belast;
- Plotselinge piekbelastingen die een te grote kracht uitoefenen op de peesplaat.
Bij de eerste drie oorzaken is veelal sprake van een langduriger overbelasting dat leidt tot overrekking van de peesplaat en irritatie en ontsteking van de aanhechting. Doordat we toch moeten blijven lopen wordt de peesplaat steeds blijvend belast waardoor het lichaam niet de kans krijgt voor herstel. De klachten nemen geleidelijk aan toe waardoor het functioneren steeds minder wordt en uiteindelijk door teveel pijn er men geheel niet meer op lopen kan.
Behandeling hielspoor en peesplaatklachten
De behandeling van peesplaatklachten bestaat uit een aantal onderdelen.
Beginstadium:
- In het beginstadium van de klachten kan rust (meer zitten in plaats van staan) en tijdelijke stoppen van sporten nog tot herstel leiden;
- Het rekken van de voetzool kan eveneens verlichting geven en bijdragen aan herstel. Leg hierbij het aangedane been over het andere been en trek met je hand de tenen richting het scheenbeen. Doe dit gerust enkele keren per dag en maak dan telkens drie setjes van drie stretches. Houd elke stretch 10 seconden vast waarbij je best wat mag voelen maar dit nog wel prettig moet blijven. Voel met de andere hand dat de peesplaat strak komt te staan tijdens de stretch;
- Het koelen met een ice pack kan eveneens zinvol zijn (3x 1 minuut koelen met tussenposen van eveneens 1 minuut). Koude werkt pijnverlichtend, stimuleert de doorbloeding en tempert ontstekingsreacties;
- Het tapen van de voetzool kan direct verlichting geven. Echter is dit meestal maar van tijdelijke aard en lost het echte probleem niet op;
- Check van de schoenen op steun en demping. Eventueel op maat gemaakte inlegzolen geven vaak ook een duidelijke verlichting van klachten;
Bovenstaande kan met name nog effectief zijn in het beginstadium van de klachten. Zijn de klachten echter al langer aanwezig, weken tot zelfs maanden, en dus geen herstel heeft plaatsgevonden dan moet verder gekeken worden.
Wat als de klachten terugkeren of lokale behandeling onvoldoende effectief is?
Het ligt wellicht voor de hand om de klacht in eerste instantie lokaal te benaderen zoals de peesplaat en het hielbeen. Echter spieren in het onderbeen hebben grotendeels functie op de bewegingen in het enkelgewricht en dus de voet. Daarnaast ondersteunen deze spieren het voetgewelf. Triggerpoints in deze spieren alsmede fasciale structuren kunnen hun invloed hebben op de gehele voet en dus ook de peesplaat. Dit moet onderzocht en behandeld worden. Behandeling van triggerpoints (dry needling) en losmaken van fascie is dan nodig. Spieren die hierbij in beeld komen zijn onder andere de m. tibialis posterior en m. peroneus longus. Indien nodig dient zelfs de verdere spier- en beweegketen (knie-hamstrings en bilstreek-onderrug) onderzocht te worden.
NB: Wanneer de hielklachten al langere tijd aanwezig zijn wordt het belangrijk om te weten of er niet sprake is van een echte hielspoor. Dit kan bijvoorbeeld duidelijk worden door beeldvormend onderzoek.
Behandeling van specifiek hielspoor
Een hielspoor is dus een haakvormige uitgroei van botweefsel aan het hielbeen. Dit bevindt zich vaak daar waar de peesplaat zijn aanhechting heeft op het hielbeen. De pijnlijke plek is vaak duidelijk met één vinger aan te wijzen. Door het toepassen van een op maat gemaakte inlegzool wordt de peesplaat ontlast en dient ter plaatse van de hielspoor de zool middels een uitsparing drukvrij gelegd te worden.
Soms kan overwogen worden de hielspoor operatief te laten verwijderen. Van belang is dan wel om te voorkomen dat de hielspoor weer terugkomt. Dit kan bijvoorbeeld door het dragen van inlegzolen en of het verbeteren van het voetgewelf en de gehele bijbehorende beweegketen waarin waarschijnlijk de primaire oorzaak zit.
Reviews
Deze mensen gingen je voor..
Iedereen heeft wel eens een pijnklacht dat hooguit als hinderlijk wordt ervaren en meestal ook weer vanzelf herstelt. Soms echter houdt een klacht langer aan, verergert zelfs en vindt herstel niet meer vanzelf plaats. Dan wordt het echt hinderlijk en gaat het een belemmering vormen in je dagelijks functioneren.
Deze mensen zijn je al voorgegaan en hebben na een behandeling bij Manuele Praktijk Polman weer verlichting ervaren. In hun reviews beschrijven zij hoe de persoonlijke aanpak en deskundigheid hen echt hebben geholpen om weer vrijer te bewegen.
